Doktorlar, aile geçmişi de dahil olmak üzere olası risk faktörleri hakkında bilgi edinmek için tıbbi geçmişi sorgulayacak ve herhangi bir belirti yaşanıp yaşanmadığını, belirti var ise belirtilerin ne zaman başladığı bilgilerini edinecektir. Bu sorgulamalar ile birlikte yumurtalık veya karın bölgesinde artmış sıvı olup olmadığını kontrol etmek için pelvik muayene yapacaktır.
Belirtilere ve/veya fizik muayeneye dayanarak doktor yumurtalık kanserinden şüphe derse daha ayrıntılı kontrol için bazı testler ister.
Şekil 1: Yumurtalık Over Kanseri Tanı Yöntemleri
Görüntüleme, kitlenin pelvikte olup olmadığını tespit etmek için kullanılır. Ancak kitlenin kanser olduğunu ya da olmadığını doğrulayamaz. Ayrıca görüntüleme testleri, yumurtalık kanserinin diğer doku ve organlara yayılıp yayılmadığını (metastaz yapıp yapmadığını) görmek için de kullanılır.
Ultrason (ultrasonografi), ekranında görüntü oluşturmak için ses dalgalarını kullanan bir görüntüleme yöntemidir.
Yumurtalıklarda bir sorun olduğundan şüpheleniliyorsa ultrason genellikle yapılan ilk testtir. Yumurtalıkta bir kitle var mı ve bu bir katı kitle mi (tümör) yoksa sıvı dolu bir kist mi olduğunu anlamak için kullanılabilir. Yumurtalığın büyüklüğü ve içini detaylı incelemek amacıyla da kullanılmaktadır.
Bilgisayarlı tomografi taraması, vücudun ayrıntılı kesit görüntülerini oluşturan bir röntgen (x-ray) testidir. Bu görüntüleme yöntemi, yumurtalık kanserinin diğer organlara yayılıp yayılmadığını belirlemeye yardımcı olur.
BT taramaları küçük boyutlardaki yumurtalık tümörlerini iyi göstermezken, daha büyük boyutlardaki tümörleri ve tümörün yakındaki organlara doğru yayılıp yayılmadığını daha iyi gösterir. Ayrıca BT taramasında büyümüş lenf düğümleri, yumurtalık kanserinin karaciğere veya diğer organlara yayılıp yayılmadığı veya yumurtalık tümörünün böbrekleri ve mesaneyi etkileyip etkilemediği tespit edilebilir.
MR görüntüleme genellikle yumurtalık kanserinin varlığını araştırmak için kullanılmaz, ancak özellikle kanserin yayılabileceği beyin ve omuriliğin incelenmesinde faydalıdır.
Yumurtalık kanserinin akciğerlere yayılıp yayılmadığını (metastaz yapıp yapmadığını) belirlemek için akciğer röntgeni çekilebilir. Kanserin yayılması ile akciğerlerde bir veya daha fazla tümöre rastlanabilir. Bu durum sıklıkla akciğerlerin etrafında sıvı toplanmasına neden olur. Plevral efüzyon olarak adlandırılan sıvı göğüs röntgeninde görülebilir.
PET taramasında vücutta kanserin araştırılması amacıyla radyoaktif glikoz (şeker) verilir. Hücreler ne kadar hızlı büyüdüklerine bağlı olarak farklı miktarlarda şeker alırlar ve hızlı büyüyen kanser hücrelerinin normal hücrelere göre daha fazla miktarda şeker alma olasılığı daha yüksektir.
PET taramasından elde edilen görüntüler, BT veya MR taraması kadar ayrıntılı değildir ancak diğer taramalarda görülen anormal alanların kanser olma ihtimali konusunda yararlı bilgiler sağlar.
Kanser tanısı konulmuş ise PET taraması, kanserin lenf düğümlerine veya vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını görmek için kullanılır. Ayrıca kanserin yayılmış olabileceğini düşünülüyor ise PET taraması yayıldığı bölgeyi buşmak için faydalı olabilir.
PET taramaları kanserin yayılımını kontrol etmek için faydalı olur ancak yumurtalık kanserini tespit etmek için kullanılmaz.
Bir kitlenin kanser olup olmadığını kesin olarak belirlemenin tek yolu kitleden parça alıp laboratuvarda incelemektir. Yumurtalık kanserinde biyopsi genellikle ameliyat sırasında tümörün çıkarılmasıyla yapılır.
Nadir durumlarda, şüpheli bir yumurtalık kanserinde laparoskopi işlemi sırasında veya tümöre yerleştirilen bir iğne ile biyopsi yapılabilir. Biyopsinin kanseri yayabileceği endişesi nedeniyle bu işlemler ilerlemiş kanser veya hastanın başka ciddi tıbbi durumu nedeniyle ameliyat edilemiyorsa yapılır.
Karın içinde sıvı birikmesi varsa, kanseri teşhis etmek için sıvı örnekleri de kullanılabilir. Parasentez adı verilen bu işlemde karın derisi uyuşturulur ve bir şırınga ile sıvıdan örnek alınır ve kanser hücreleri içerip içermediğinin anlaşılması için analize gönderilir.
Tüm bu işlemlerde elde edilen doku veya sıvı patoloji laboratuvarına gönderilir. Patoloji laboratuvarında hücreler mikroskop altında uzman bir patolog tarafından incelenir. Bu inceleme ile yumurtalık kanseri tanısı konabilir ve evrelemesi yapılabilir.
Kırmızı kan hücresi, beyaz kan hücresi ve trombosit miktarlarını tespit etmek için kan sayımı testleri istenir. Böbrek ve karaciğer fonksiyonları ile birlikte genel sağlık durumunu belirlemek için kan testleri yapılmaktadır.
Yumurtalık kanserinden şüphelenilen kadınlardan genellikle CA-125 testi istenmektedir. CA-125 düzeyi yüksek olan kadınlarda jinekolojik kanserlerden şüphe edilir.
Bazı germ hücreli kanserler, HCG, AFP ve/veya LDH’nin kandaki düzeylerinin yükselmesine neden olabilir. Yumurtalık tümörünün germ hücreli bir tümör olabileceğinden şüpheleniyorsa bu belirteçler kontrol edilebilir.
Bazı yumurtalık stromal tümörleri, inhibin adı verilen bir maddenin, östrojen ve testosteron gibi hormon düzeylerinin kanda yükselmesine neden olur.
Ailede kanser öyküsü olmasa bile epitelyal yumurtalık kanseri tanısı konulmuş ise hastaya genetik test yaptırması önerilebilir. Yumurtalık kanserinde en yaygın mutasyonlar BRCA1 ve BRCA2 genlerinde bulunur. Bununla beraber bazı yumurtalık kanserleri ATM, BRIP1, RAD51C/RAD51D, MSH2, MLH1, MSH6 veya PMS6 gibi diğer genlerdeki mutasyonlarla da bağlantılı olabilir.
Kalıtsal mutasyonları tespit etmeye yönelik genetik testlerin aşağıdaki faydaları olabilir.
Bazı yumurtalık kanserlerinde, kanser hücrelerinde hedefe yönelik veya immünoterapi ilaçlarının kullanılmasının uygun olup olmayacağını belirleyebilmek için spesifik gen veya protein değişikliklerini tespit edebilmek inceleme yapılır.
BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları: BRCA genleri DNA onarımında görev alırlar ve bu genlerdeki mutasyonlar hücrelerin kontrolden çıkıp kansere dönüşmesine neden olabilir. BRCA gen mutasyonlarına sahip yumurtalık kanserlerinin PARP inhibitörleri adı verilen hedefe yönelik ilaçlarla tedavi edilmesi daha olasıdır.
Folat reseptör-alfa (FR-alfa) testi: Birçok yumurtalık kanserinde hücrelerin yüzeylerinde yüksek düzeyde FR-alfa proteini bulunur. FR-alfa seviyelerinin test edilmesi, kanserin hedefe yönelik bir ilaçla tedaviye yanıt verme olasılığının daha yüksek olup olmadığını gösterebilir.
MSI gen testi: Berrak hücreli, endometrioid veya müsinöz yumurtalık kanseri olan kadınlarda, mikrosatellit kararsızlığı (MSI) adı verilen yüksek düzeyde gen değişiklikleri olup olmadığını görmek için tümörler test edilebilir. MSI genlerindeki değişiklikler sıklıkla Lynch sendromlu (HNPCC) kişilerde görülür. Epitelyal yumurtalık kanserlerinin %10 kadarında bu genlerde değişiklikler vardır.
Yumurtalık kanserlerini MSI gen değişiklikleri açısından test etmenin 2 temel amacı vardır:
NTRK gen mutasyonları: Bazı yumurtalık kanserleri, NTRK genlerinden birindeki değişiklikler açısından test edilebilir. Bu gen değişikliklerine sahip hücreler anormal hücre büyümesine ve kansere yol açabilir. Larotrectinib ve entrectinib anormal NTRK genleri tarafından üretilen proteinleri durduran hedefe yönelik ilaçlardır.
