ONKOLOJİ VE RADYOTERAPİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
M component (spike)tek klon artışı
M-VAC therapy(f, onk) bir kombine kemoterapi rejimi
MACOP-B chemotherapy(f, onk) non-hodgkin lenfomalarda kullanılan bir kombine kemoterapi rejimi
macro-önek; büyük, büyümüş, iri
macroadenomas(onk) makroadenomlar
macrocephalymakrosefali
macroglobulinemia(onk) ağırzincir (IgM) artış hastalığı
macroglossiabüyük dil
macrophagemakrofaj; büyük mononükleer fagosit, histiyosit
maculaleke, nokta
macular degenerationmaküler dejenerasyon
maculopathy due to irradiation(rt) ışınlama sonucu gelişen makülopati
magnetic(fiz) manyetik,
magnetic field(fiz) manyetik alan,
magnetik resonance imaging, MRI(r) manyetik rezonans görüntülemesi
magnetron(rt) lineer hızlandırıcılarda katoddan fırlatılan elekronu hızlandırmak için radar dalgası üreten cihaz
malhatalı emilim
malarelmacık kemiği
malariasıtma
malformationmalformasyon; kusurlu teşekkül
malignancyhabaset, habis, habis tümör
malignantmalign; habis, kötü huylu,
malignant fibrous histiocytoma(onk, pat) habis bir yumuşak doku tümörü,
malignant hypercalcaemia(onk, pat) habis melanom,
malignant mixed müllerian tumor(onk, pat) habis , karışık, mülleriyan tümör
malignant mixed tumours of salivary gland(onk, pat) habis karışık tükürük bezi tümörleri,
malignant neoplasm(onk, pat) habis periferik sinir kılıfı tümörleri,
malignant rhabdoid tumor(onk, pat) habis bir yumuşak doku (kas) tümörü,
malignant schwannoma(onk, pat) habis sinir kılıfı tümörü
malleus(anat) ortakulaktaki çekiç kemiği
malnutritionbeslenme bozukluğu
malpositionmalpozisyon
malpractice(tıb) hatalı hekimlik sanatı veya uygulama
MALT lymphoma(onk) MALT lenfoması; Özellikle mide de görülen bir lenfoma tipi
mammalgiameme ağrısı
mammalian cell cyclememeli hücre siklüsü,
mammalian cellsmemeli hücresi sağkalımı
mammarialmamaryal; memeliye ait
mammary duct ectasiameme-süt kanalı genişlemesi
mammary lymph nodessternumun her iki tarafında bulunan ve memenin mediyal lenf yollarının döküldüğü lenf bezleri grubu
mammo-önek; meme
mammography(r) mamografi; memenin direkt grafisi
Manchester interstitial/intracavitary brachytherapy system(rt) Manchester brakiterapi sistemi ve ekolü
mandible(anat) mandibula; alt çene kemiği
mandibular nerve(anat) mandibüler sinir
mandibulectomy(c) alt çene kemiğinin cerahi yolla çıkarılması
mandibulotomy(c) mandibulotomi; mandibulanın kesilmesi
mantle cell lymphoma(onk, pat) mantle hücreli lenfoma
mantle field irradiation(rt) Hodgkin veya lenfomalarda uygulanan kolsuz manto şeklinde ışın alanı
markertümör işaretleyicisi, belirteç
marrowilik
masskitle
massivemassif; kitlesel
mastectomy(c) mastektomi; memenin cerahi olarak çıkartılması
mastitis, plasma cell(pat) memenin plazma hücreli mastitisi
mastoid(anat) mastoid; mastoid kemiğine ait
mastoidectomy(c) mastoid kemiğinin cerrahi yolla çıkarılması
maternalanneliğe ait
maternityanalık
mattermadde
matureolgun
maxilla(anat) üst çene kemiği
maxillary antrum(anat) maksiller antrum
maxillary sinus(anat) maksiller sinüs,
maxillary sinus carcinoma(onk) maksiller sinüs karsinomuy
maxillectomy(c) maksillektomi; üst çene kemiğinin cerahi yolla çıkartılması
maximummaksimum; en çok
MDR1 geneMDR1 geni; direnç geni
meanortalama gradiyent
MeCCNU(f, onk) bir kemoterapötik ajan (ilaç)
mechanism of actionetki mekanizması, etki yolu
mechlorethamine(f, onk) nitrojen mustard; bir kemoterapötik ajan (alkilleyici bir stostatik)
medianmedyan; orta, orta değer
mediastinal(r) mediyastinal ışınlama,
mediastinal large B-cell lymphoma(onk, pat) mediyastinal büyük B-hücreli lenfoma,
mediastinal lymph nodes(anat) mediyastinal lenf bezleri,
mediastinal neoplasms/tumorsmediyasten neoplazmaları/tümörleri
mediastinitismediyasten iltihabı
mediastinoscopymediyastenin skopik olarak incelenmesi
mediastinotomy(c) mediyastenin cerahi olarak açılması
mediastinum(anat) mediyasten
mediatehücre aracılığıyla
medicaltıbbi bakım
medicineilaç, tıp ilmi
meditationmeditasyon
medroxyprogesterone acetate(f) medroksiprogesteron asetat; anabolizan
medulla(anat) ilik,
medullary carcinoma of thyroid(onk, pat) tiroid bezinin medüller kanseri
medulloblastoma(onk, pat) medülloblastom; habis bir beyin tümörü
mega-önek; büyük
megakaryocytesmegakaryositler
megalo-önek; büyük, aşırı derecede büyük
megalomaniamegalomani; büyüklük kuruntusu
megavitamin therapyçok yüksek doz vitamin verilerek yapılan tedavi
megavoltage beams(rt) megavoltaj potansiyel farkında üretilen X-ışınları
megavoltage equipment(rt) yüksek voltajda çalışan cihaz
megestrol acetate(f) megestrol asetat; bir progestron türevi
Meibomian gland carcinoma(onk, pat) gözdeki Meibom bezlerinden kaynaklanan kanser
Meigs syndrome(onk) Meigs sendromu; over fibroması, asid, plevral efüzyonla kendini gösteren bir sendrom
melaninmelanin
melanoblastmelanoblast; melanositleri doğuran hücre
melanocytemelanosit; melanin içeren hücre
melanoma(onk, pat) melanom; derinin melonosit hücrelerinden kaynaklanan habis bir tümörü,
melanoma-associated antigen(onk, pat) habis (malign) melanom
melanosisgöz melanozisi
melenamelena
melphalan (alkeran)(f, onk) melfalan; bir kemoterapötik ajan (bir alkilleyici sitostatik)
membrane(ef) membran potansiyeli, transmembran potansiyeli
memoryhatırlama problemleri
menerkek (cinsiyet)
MEN (Multiple Endocrine Neoplasia Syndromes, type 1)(onk) tip 1 mültipl endokrin tümör sendromu
MEN (Multible Endocrine Neoplasia Syndromes, type 2)(onk) tip 2 mültipl endokrin tümör sendromu
menarchmenarş, ilk adet
meningealmeninjiyal hastalık,
meningeal leukemia(onk) meninjiyal lösemi,
meningeal sarcoma(onk) meninjiyal sarkom
meningioma(onk, pat) meninjiyom; bir çeşit merkezi sinir sistemi tümörü
meningitis(onk, pat) meninkslerin yoğun bir şekilde kanserle tutulumu
meningocelemeningosel
meningomyelocelemeningomiyelosel
meno-önek; ay hali ile ilgili
menolipsiskadında menstruasyonun kesilmesi
menopausemenopoz; kadında, genellikle 46-50 yaşlar arasında menstruasyonun kesilmesi;
menostasiskadında menstruasyonun kesilmesi, menopoz
mensesay hali, aybaşı, kadınların genital traktüsten aylık kanaması; bkz
menstrualay hali kanaması; kadında, üretken çağ boyunca ve gebelik dönemleri dışında, yaklaşık her dört haftada bir, birkaç gün süren periyodik, fizyolojik uterus kanaması
menstruation 
mentalakılsal durum değişiklikleri
mentum(anat) çene
meperidine(f) meperidin; bir opioid (morfin) derivesi
mercurycıva
Merkel cell carcinoma(onk, pat) cildin Merkel hücreli cilt karsinomu
mesenchymal(onk, pat) mezenkimal kondrosarkom; habis bir kıkırdak doku tümörü,
mesenchymal tumorsmezenkimal tümörler
mesenchymoma, malignant(onk, pat) habis mezenkimoma
mesenteric(anat) mezanter arteri
mesna(f, onk) mesna; oksazofosforin grubu sitostatiklerin yaptığı ürolojik yan etkileri gideren üroprotektör ajan
mesodermal(onk, pat) endometriyumun mezodermal tümörü
mesonephroid tumors(onk, pat) mezonefroid tümörler
mesothelioma(onk, pat) mezotelyoma; akciğer, abdomen veya perikardı saran zardan kaynaklanan bir tümör
mesothelium(anat) mezotelyum; mezotel
Messenger ribonucleic acid, mRNAhaberci RNA, mRNA
meta-önek; değişmiş
metaanalysismetaanaliz
metabolicmetabolik terapiler
metabolismmetabolizma
metaplasiametastatik hastalık
metastasismetastaz; kanserin yayılması
metatarsus(anat) ayak tarağı
methadone(f) metadon; bir opoid (morfin) türevi
methoclopramide(f) metoklopramid; bir antiemetik (kusma önleyicisi) ilaç
methotrexate(f, onk) metotreksat; bir kemoterapötik ajan (antimetabolit sitostatiği)
methotrimeprazine(f) metotrimeprazin; bir fenotiazin derivesi
Methyl chlorethyl-cyclohexyl-nitrosourea, methyl-CCNU, (semustine)(f, onk) bir kemoterapötik ajan (ilaç)
methylphenidate(f) metilfenidat; bir merkezi sinir sistemi uyarıcısı
metronidazole(f) metronidazol
MIbkz myocardial infarction
micro-, micr-mikro-, küçük; herhangi bir ölçü biriminin milyonda birini anlatmak üzere birim sözcüğünün başına gelen önek
microadenomamikroadenom; hipofiz bezinde bir cm. den küçük adenom
microalbuminuriamikroalbüminüri
microanalysismikroanaliz; çok küçük miktarda materyel ile yapılan tahlil
microangiopathymikroanjiyopati; kapiller damar hastalığı
microcalcificationmikrokalsifikasyon
microcephalymikrosefali; baş ve beynin anormal derecede küçük olması hali
microcoriamikrokori; küçük pupilla
microcurie(nt, rt) mikroküri; bir küri in milyonda biri
microcytemikrosit; çapı 5 mikron veya daha küçük eritrosit
microdactyliamikrodaktili; el ve ayak parmaklarının anormal derecede küçük olması hali
microinvasive carcinoma(pat) mikroinvazyon gösteren karsinom
microneurosurgery(c) mikrocerrahi
microorganismmikroorganizma; bakteriler, spriller, riketsiyalar, virüsler, mantarlar ve mikroparazitler gibi ancak mikroskopla görülebilecek canlı organizmalar
microscopemikroskop
microsecondmikrosaniye; saniyenin milyonda biri
microsurgery(c) mikrocerrahi; özel mikroskoplar kullanılarak yapılan cerrahi girişim
microwave(fiz) mikrodalga; bin ile otuz bin megahertz arasında titreşimi olan elektromanyetik dalga, uzunluğu bir milimetreden bir metreye kadar değişebilen elektromagnetik dalga
microwave applicator, for hyperthermiahipertermi tedavisi için mikrodalga (ısı) aplikatörleri
micturationmiksiyon; idrar çıkarma, işeme
mid-önek; orta, ortadaki
midbrain tumorsortabeyin tümörleri
middleorta kulak tümörleri
midjugular lymph nodes(anat) orta boyun ön lenfatik zincirde bulunan lenf bezleri
midsternumsternum ortası
migrainemigren; yarım başağrısı
migrationmigrasyon; göç, yerdeğiştirim
millicurie, mCi(nt, rt) miliküri; bir kürinin binde biri
millisecondmilisaniye; saniyenin binde biri
millivolt(fiz) milivolt; volt n binde biri
mineral oilsmineral yağlar
mini-önek; kısa, küçük
minimum(rt) minimum tümör dozu
mirtazapine(f) mirtazapin; yeni kuşak bir antidepresan
mis-önek; yanlış, kötü, hatalı
misadministration(onk, rt) hatalı ilaç veya radyoterapi uygulama
misonidazole(f) mizonidazol
mithracin (plicamycin)(f, onk) mitrasin; bir akilleyici sitostatik
mithramycin(f, onk) mitramisin; bir alkilleyici sitostatik
mitochondriummitokondriyum
mitomycin C(f, onk) mitomisin C; bir kemoterapötik ajan (alkilleyici sitostatik)
mitosismitoz
mitotic index(onk) mitotik indeks
mitoxantrone(f, onk) mitoksantron; bir antibiyotik grubu sitostatik
mitral atresiamitral atrezi
mitral incompetencemitral yetersizliği
mitral insufficiencymitral yetersizliği
mitral stenosismitral stenozu; mitral darlığı
mitral valve replacementmitral kapağı replasmanı
mixed mesodermal tumor of ovary(onk, pat) overin miks mezodermal tümörü
mixed müllerian tumor of endometrium/ovary/salivary gland(onk, pat) endometriyum/over/tükürük bezinin miks mülleriyan tümörü
mixed tumorsbirden fazla histoloji içeren tümörler
MLL geneMLL geni, lökomojenik translokasyon geni
modelmoderatör; ikiden fazla konuşmacının katıldığı bilimsel toplantıda konuşmaların düzenli bir şekilde gidişini sağlıyan toplantı yöneticisi
modificationmodifikasyon; değiştrim
modulators, biologicbiyolojik modülatörler
Mohs technique, micrographic surgery(c) deri tümörlerinin tedavisinde kullanılan bir cerrahi teknik
molarazı dişi
mold therapy(rt) bir çeşit brakiterapi; kalıp üzerine radyoaktif madde konarak yapılan tedavi
molemolekül
molecular biologymoleküler biyoloji
molecular genetic(g) moleküler genetik
moniliasis, oral cavity radiotherapyoral kavite ışınlaması sırasında görülen mantar infeksiyonu
monitor unit(rt) monitör ünitesi
monitoringmonitörde izleme, gözleme
mono-önek; tek, bir
monoamine oxidase inhibitors(f) monoaminoksidaz inhibitörleri; bir antidepresan ilaç grubu
monochromatictek renkli
monoclonal antibodiesmonklonal antikorlar; bir tür klona yönelik geliştirilen antikorlar
monoclonal gammopatymonoklonal gamopati; bir tür antikor klonunun çoğaldığı durum, hastalık
monocytosismonositoz; kanda monositlerin artışı
MOPP chemotherapy(f, onk) Hodgkin hastalığında kullanılan bir kombine kemoterapi rejimi
MOPP-ABVD chemotherapy(f, onk) Hodgkin hastalığında kullanılan bir kombine kemoterapi rejimi
morbiditymorbidite, 1. Hasta bulunma hali, 2. Belirli bir toplum kesiminde bir hastalığın sıklık oranı
morphea basal cell carcinoma(onk, pat) bir bazal hücreli karsinom tipi
morphine(f) morfin, opoidlerin prototipi
morpho-önek; şekil, biçim
morphologymorfoloji
mortalitymortalite; ölüm oranı; belirli bir toplum kesiminde belirli bir zaman diliminde ölümlerin bütün popülasyona oranı,
mortality ratemortalite (ölüm) oranı; belirli bir hastalıktan ölenlerin tüm hastalığa yakalanmış olanlara oranı
motor neurone diseasemotor-nöron hastalığı,
motor neurone weakness(anat) ağız,
mouth hygieneağız yıkama
MRI, magnetik resonanse imagining(r) manyetik rezonans görüntüleme işlemi
mRNA, messenger ribonucleic acidhaberci RNA, mRNA
MTX(f, onk) bkz methotrexate
mucin gland(anat) müsin salgılayan bez
mucinous carcinoma(onk, pat) müsinöz karsinom
mucinous invasive tumors, ovarian(onk, pat) over kaynaklı invaziv müsinöz tümörler
mucocele(pat) mukosel
mucoepidermoid carcinoma/cancer(onk, pat) mukoepidermoid kanser
mucopolysaccharidesmukopolisakkaridler
mucosa(anat) mukoza; bazı iç organların iç yüzünü kaplayan tabaka
mucositis(onk, rt) mukozit; mukozanın radyasyon, kemoterapi veya diğer ajanlarla hasara uğratılması sonucu gelişen yangısal reaksiyonu ve mukoza iltihabı
mucous gland carcinomas/tumors(onk, pat) müköz bez kanserleri/tümörleri
mucous membrane(rt) radyoterapi sonrası gelişen müköz membran reaksiyonu
mucussümük, balgam gibi
multi-, multusönek; çok-
multidrug resistance(f, onk) birçok ilaca karşı direnç gelişimi
multidrug resistance protein, MRPmultidrag direnç proteini; birden fazla ilaca gelişen direnç protein geni
multifocalçok odaklı
multiformçok şekilli, çok biçimli
multigravidamültigravid; iki veya daha fazla defa gebe olan kadın
multileaf collimator(rt) çok yapraklı kolimatör
multimodal therapymultimodal (birden fazla tedavi yöntemlerini içeren) tedavi
multiparamültipar; birden fazla doğum yapmış kadın
multiple myeloma(onk, pat) mültipl miyelom; bir plazma hücre kanseri,
multiple nevoid basal cell carcinoma syndrome (Gorlin syndrome)(onk, pat) mültipl nevoid bazal hücreli karsinom sendromu,
multiple, multiplex(onk) mültipl endokrin neoplazi sendromu; birden fazla endokrin tümörü içeren klinik tablo,
muralmüral trombüs; genellikle kalp boşluklarından biri içinde duvara yapışık bir haldeki trombüs
murmursufl; üfürüm
Murphy Staging System for Childhood Non- Hodgkin Lymphoma(onk) Çocukluk çağı Hodking dışı lenfoma için Murphy Evreleme Sistemi
muscle(anat) kas, adale,
muscularis propriamuskülaris propiya; mukozanın altındaki tabaka
musculoskeletal disorderskas-iskelet sistemi hastalıkları
musculoskeletal systemkas-iskelet sistemi
Musculoskeletal Tumor Society Staging System(onk) Kas iskelet Tümörleri Cemiyeti Evreleme Sistemi
mustard gas(f, onk) mustard gazı
mustinebkz nitrogen mustard
mutagen(g) mutajen; mutasyona yol açabilen kimyasal veya fiziksel etken
mutagenesis(g) genetik mutasyona yol açma olayı
mutagenic(g) mutajenik; genetik mutasyona yol açan
mutamycinbkz mitomycin C
mutation(g) mutasyon; gen değişimi
myalgiakas ağrısı
myasthenia gravismyastenia gravis; bir çizgili kas hastalığı
myasthenic syndromemiyastenik sendrom
myc oncogenemyc onkojeni
mycetesson ek; mantar
mycobacterial infectionsmikobakteriyal infeksiyonlar
mycobacterium smegmatispenis tümörü etyolojisinde rol oynayan bir tür mikroorganizma
mycosis(onk, pat) cildin T-hücreli lenfoması
mycotic aneurysmmikotik anevrizma
myelitis(onk, rt) miyelit; medulla spinalisin hasarı veya iltihabı,
myelitis, radiation-induced(rt) radyasyon sonucu gelien omurilik hasarı
myeloblastic leukemia(onk) miyeloblastik lösemi
myelocytic leukemia(onk) miyelositik lösemi
myelodysplastic syndromesmyelodisplastik sendromlar
myelofibrosisMyelofibroz
myelography(r) miyelografi
myeloidmiyeloid,
myeloid leukaemia(onk) miyeloid lösemi
myeloma kidneymültipl myelom hastalığının böbreği tutması
myeloma, multiple(onk) mültipl myeloma,
myelomonocytic leukemia(onk) miyelomonositik lösemi
myelopathy, radiation-induced(rt) radyasyon sonucu olan omurilik hasarı
myelophthisic anemiamiyelofitizik anemi; kanserin kemik iliğini tutması nedeniyle gelişen anemi
myeloproliferative disordersmiyeloproliferatif hastalıklar
myelosuppressionmiyelosüpresyon; kemik iliğinin çalışmasının engellenmesi
myelotomy(c) miyelotomi; bir çeşit omurilik operasyonu
myleranbkz busulphan
mylohyoid muscles(anat) milohiyoid kasları
myo-önek; adele, kas
myoblastoma(onk, pat) miyoblastom; dil, larinks ve mesanede görülen yumuşak dokunun granüler hücre tümörü
myocardial disordersmiyokard hastalıkları
myocardial infarctionmiyokard infarktüsü
myocardial ischemiamiyokardiyal işkemi
myocardial tumorsmiyokard tümörleri
myocarditismiyokard iltihabı
myocardium(anat) kalp kası
myocutaneous flapsmiyokütanöz flepler
myocyteMiyosit
myoepithelioma of salivary gland(onk, pat) tükürük bezinin myoepitelyoması
myofibrilmiyofibril; kas lifi
myofibroma(onk, pat) miyofibrom
myofibrosisMiyofibrozit
myoma(onk) miyom, bir çeşit düz kas tümörü
myometrial invasion of endometrial carcinoma(onk, pat) endometriyal karsinomun miyometriyum invazyonu
myometrium(anat) miyometriyum; uterusun kas tabakası
myopathymiyopati; bir çeşit kas hastalığı
myopiamiyop; uzağı iyi göremeyen kimse
myosinmiyozin; kas dokusu içinde bulunan ve aktin ile etkileşerek kasın kasılma ve gevşemesini sağlayan protein parçacığı
myositis ossificans(pat) miyozitis ossifikan
myotoniamiyotoni; kasların kasılmış hali
myxosarcoma, of soft tissue(onk, pat) yumuşak dokunun miksosarkomu