ONKOLOJİ VE RADYOTERAPİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ
M component (spike) | tek klon artışı |
M-VAC therapy | (f, onk) bir kombine kemoterapi rejimi |
MACOP-B chemotherapy | (f, onk) non-hodgkin lenfomalarda kullanılan bir kombine kemoterapi rejimi |
macro- | önek; büyük, büyümüş, iri |
macroadenomas | (onk) makroadenomlar |
macrocephaly | makrosefali |
macroglobulinemia | (onk) ağırzincir (IgM) artış hastalığı |
macroglossia | büyük dil |
macrophage | makrofaj; büyük mononükleer fagosit, histiyosit |
macula | leke, nokta |
macular degeneration | maküler dejenerasyon |
maculopathy due to irradiation | (rt) ışınlama sonucu gelişen makülopati |
magnetic | (fiz) manyetik, |
magnetic field | (fiz) manyetik alan, |
magnetik resonance imaging, MRI | (r) manyetik rezonans görüntülemesi |
magnetron | (rt) lineer hızlandırıcılarda katoddan fırlatılan elekronu hızlandırmak için radar dalgası üreten cihaz |
mal | hatalı emilim |
malar | elmacık kemiği |
malaria | sıtma |
malformation | malformasyon; kusurlu teşekkül |
malignancy | habaset, habis, habis tümör |
malignant | malign; habis, kötü huylu, |
malignant fibrous histiocytoma | (onk, pat) habis bir yumuşak doku tümörü, |
malignant hypercalcaemia | (onk, pat) habis melanom, |
malignant mixed müllerian tumor | (onk, pat) habis , karışık, mülleriyan tümör |
malignant mixed tumours of salivary gland | (onk, pat) habis karışık tükürük bezi tümörleri, |
malignant neoplasm | (onk, pat) habis periferik sinir kılıfı tümörleri, |
malignant rhabdoid tumor | (onk, pat) habis bir yumuşak doku (kas) tümörü, |
malignant schwannoma | (onk, pat) habis sinir kılıfı tümörü |
malleus | (anat) ortakulaktaki çekiç kemiği |
malnutrition | beslenme bozukluğu |
malposition | malpozisyon |
malpractice | (tıb) hatalı hekimlik sanatı veya uygulama |
MALT lymphoma | (onk) MALT lenfoması; Özellikle mide de görülen bir lenfoma tipi |
mammalgia | meme ağrısı |
mammalian cell cycle | memeli hücre siklüsü, |
mammalian cells | memeli hücresi sağkalımı |
mammarial | mamaryal; memeliye ait |
mammary duct ectasia | meme-süt kanalı genişlemesi |
mammary lymph nodes | sternumun her iki tarafında bulunan ve memenin mediyal lenf yollarının döküldüğü lenf bezleri grubu |
mammo- | önek; meme |
mammography | (r) mamografi; memenin direkt grafisi |
Manchester interstitial/intracavitary brachytherapy system | (rt) Manchester brakiterapi sistemi ve ekolü |
mandible | (anat) mandibula; alt çene kemiği |
mandibular nerve | (anat) mandibüler sinir |
mandibulectomy | (c) alt çene kemiğinin cerahi yolla çıkarılması |
mandibulotomy | (c) mandibulotomi; mandibulanın kesilmesi |
mantle cell lymphoma | (onk, pat) mantle hücreli lenfoma |
mantle field irradiation | (rt) Hodgkin veya lenfomalarda uygulanan kolsuz manto şeklinde ışın alanı |
marker | tümör işaretleyicisi, belirteç |
marrow | ilik |
mass | kitle |
massive | massif; kitlesel |
mastectomy | (c) mastektomi; memenin cerahi olarak çıkartılması |
mastitis, plasma cell | (pat) memenin plazma hücreli mastitisi |
mastoid | (anat) mastoid; mastoid kemiğine ait |
mastoidectomy | (c) mastoid kemiğinin cerrahi yolla çıkarılması |
maternal | anneliğe ait |
maternity | analık |
matter | madde |
mature | olgun |
maxilla | (anat) üst çene kemiği |
maxillary antrum | (anat) maksiller antrum |
maxillary sinus | (anat) maksiller sinüs, |
maxillary sinus carcinoma | (onk) maksiller sinüs karsinomuy |
maxillectomy | (c) maksillektomi; üst çene kemiğinin cerahi yolla çıkartılması |
maximum | maksimum; en çok |
MDR1 gene | MDR1 geni; direnç geni |
mean | ortalama gradiyent |
MeCCNU | (f, onk) bir kemoterapötik ajan (ilaç) |
mechanism of action | etki mekanizması, etki yolu |
mechlorethamine | (f, onk) nitrojen mustard; bir kemoterapötik ajan (alkilleyici bir stostatik) |
median | medyan; orta, orta değer |
mediastinal | (r) mediyastinal ışınlama, |
mediastinal large B-cell lymphoma | (onk, pat) mediyastinal büyük B-hücreli lenfoma, |
mediastinal lymph nodes | (anat) mediyastinal lenf bezleri, |
mediastinal neoplasms/tumors | mediyasten neoplazmaları/tümörleri |
mediastinitis | mediyasten iltihabı |
mediastinoscopy | mediyastenin skopik olarak incelenmesi |
mediastinotomy | (c) mediyastenin cerahi olarak açılması |
mediastinum | (anat) mediyasten |
mediate | hücre aracılığıyla |
medical | tıbbi bakım |
medicine | ilaç, tıp ilmi |
meditation | meditasyon |
medroxyprogesterone acetate | (f) medroksiprogesteron asetat; anabolizan |
medulla | (anat) ilik, |
medullary carcinoma of thyroid | (onk, pat) tiroid bezinin medüller kanseri |
medulloblastoma | (onk, pat) medülloblastom; habis bir beyin tümörü |
mega- | önek; büyük |
megakaryocytes | megakaryositler |
megalo- | önek; büyük, aşırı derecede büyük |
megalomania | megalomani; büyüklük kuruntusu |
megavitamin therapy | çok yüksek doz vitamin verilerek yapılan tedavi |
megavoltage beams | (rt) megavoltaj potansiyel farkında üretilen X-ışınları |
megavoltage equipment | (rt) yüksek voltajda çalışan cihaz |
megestrol acetate | (f) megestrol asetat; bir progestron türevi |
Meibomian gland carcinoma | (onk, pat) gözdeki Meibom bezlerinden kaynaklanan kanser |
Meigs syndrome | (onk) Meigs sendromu; over fibroması, asid, plevral efüzyonla kendini gösteren bir sendrom |
melanin | melanin |
melanoblast | melanoblast; melanositleri doğuran hücre |
melanocyte | melanosit; melanin içeren hücre |
melanoma | (onk, pat) melanom; derinin melonosit hücrelerinden kaynaklanan habis bir tümörü, |
melanoma-associated antigen | (onk, pat) habis (malign) melanom |
melanosis | göz melanozisi |
melena | melena |
melphalan (alkeran) | (f, onk) melfalan; bir kemoterapötik ajan (bir alkilleyici sitostatik) |
membrane | (ef) membran potansiyeli, transmembran potansiyeli |
memory | hatırlama problemleri |
men | erkek (cinsiyet) |
MEN (Multiple Endocrine Neoplasia Syndromes, type 1) | (onk) tip 1 mültipl endokrin tümör sendromu |
MEN (Multible Endocrine Neoplasia Syndromes, type 2) | (onk) tip 2 mültipl endokrin tümör sendromu |
menarch | menarş, ilk adet |
meningeal | meninjiyal hastalık, |
meningeal leukemia | (onk) meninjiyal lösemi, |
meningeal sarcoma | (onk) meninjiyal sarkom |
meningioma | (onk, pat) meninjiyom; bir çeşit merkezi sinir sistemi tümörü |
meningitis | (onk, pat) meninkslerin yoğun bir şekilde kanserle tutulumu |
meningocele | meningosel |
meningomyelocele | meningomiyelosel |
meno- | önek; ay hali ile ilgili |
menolipsis | kadında menstruasyonun kesilmesi |
menopause | menopoz; kadında, genellikle 46-50 yaşlar arasında menstruasyonun kesilmesi; |
menostasis | kadında menstruasyonun kesilmesi, menopoz |
menses | ay hali, aybaşı, kadınların genital traktüsten aylık kanaması; bkz |
menstrual | ay hali kanaması; kadında, üretken çağ boyunca ve gebelik dönemleri dışında, yaklaşık her dört haftada bir, birkaç gün süren periyodik, fizyolojik uterus kanaması |
menstruation | |
mental | akılsal durum değişiklikleri |
mentum | (anat) çene |
meperidine | (f) meperidin; bir opioid (morfin) derivesi |
mercury | cıva |
Merkel cell carcinoma | (onk, pat) cildin Merkel hücreli cilt karsinomu |
mesenchymal | (onk, pat) mezenkimal kondrosarkom; habis bir kıkırdak doku tümörü, |
mesenchymal tumors | mezenkimal tümörler |
mesenchymoma, malignant | (onk, pat) habis mezenkimoma |
mesenteric | (anat) mezanter arteri |
mesna | (f, onk) mesna; oksazofosforin grubu sitostatiklerin yaptığı ürolojik yan etkileri gideren üroprotektör ajan |
mesodermal | (onk, pat) endometriyumun mezodermal tümörü |
mesonephroid tumors | (onk, pat) mezonefroid tümörler |
mesothelioma | (onk, pat) mezotelyoma; akciğer, abdomen veya perikardı saran zardan kaynaklanan bir tümör |
mesothelium | (anat) mezotelyum; mezotel |
Messenger ribonucleic acid, mRNA | haberci RNA, mRNA |
meta- | önek; değişmiş |
metaanalysis | metaanaliz |
metabolic | metabolik terapiler |
metabolism | metabolizma |
metaplasia | metastatik hastalık |
metastasis | metastaz; kanserin yayılması |
metatarsus | (anat) ayak tarağı |
methadone | (f) metadon; bir opoid (morfin) türevi |
methoclopramide | (f) metoklopramid; bir antiemetik (kusma önleyicisi) ilaç |
methotrexate | (f, onk) metotreksat; bir kemoterapötik ajan (antimetabolit sitostatiği) |
methotrimeprazine | (f) metotrimeprazin; bir fenotiazin derivesi |
Methyl chlorethyl-cyclohexyl-nitrosourea, methyl-CCNU, (semustine) | (f, onk) bir kemoterapötik ajan (ilaç) |
methylphenidate | (f) metilfenidat; bir merkezi sinir sistemi uyarıcısı |
metronidazole | (f) metronidazol |
MI | bkz myocardial infarction |
micro-, micr- | mikro-, küçük; herhangi bir ölçü biriminin milyonda birini anlatmak üzere birim sözcüğünün başına gelen önek |
microadenoma | mikroadenom; hipofiz bezinde bir cm. den küçük adenom |
microalbuminuria | mikroalbüminüri |
microanalysis | mikroanaliz; çok küçük miktarda materyel ile yapılan tahlil |
microangiopathy | mikroanjiyopati; kapiller damar hastalığı |
microcalcification | mikrokalsifikasyon |
microcephaly | mikrosefali; baş ve beynin anormal derecede küçük olması hali |
microcoria | mikrokori; küçük pupilla |
microcurie | (nt, rt) mikroküri; bir küri in milyonda biri |
microcyte | mikrosit; çapı 5 mikron veya daha küçük eritrosit |
microdactylia | mikrodaktili; el ve ayak parmaklarının anormal derecede küçük olması hali |
microinvasive carcinoma | (pat) mikroinvazyon gösteren karsinom |
microneurosurgery | (c) mikrocerrahi |
microorganism | mikroorganizma; bakteriler, spriller, riketsiyalar, virüsler, mantarlar ve mikroparazitler gibi ancak mikroskopla görülebilecek canlı organizmalar |
microscope | mikroskop |
microsecond | mikrosaniye; saniyenin milyonda biri |
microsurgery | (c) mikrocerrahi; özel mikroskoplar kullanılarak yapılan cerrahi girişim |
microwave | (fiz) mikrodalga; bin ile otuz bin megahertz arasında titreşimi olan elektromanyetik dalga, uzunluğu bir milimetreden bir metreye kadar değişebilen elektromagnetik dalga |
microwave applicator, for hyperthermia | hipertermi tedavisi için mikrodalga (ısı) aplikatörleri |
micturation | miksiyon; idrar çıkarma, işeme |
mid- | önek; orta, ortadaki |
midbrain tumors | ortabeyin tümörleri |
middle | orta kulak tümörleri |
midjugular lymph nodes | (anat) orta boyun ön lenfatik zincirde bulunan lenf bezleri |
midsternum | sternum ortası |
migraine | migren; yarım başağrısı |
migration | migrasyon; göç, yerdeğiştirim |
millicurie, mCi | (nt, rt) miliküri; bir kürinin binde biri |
millisecond | milisaniye; saniyenin binde biri |
millivolt | (fiz) milivolt; volt n binde biri |
mineral oils | mineral yağlar |
mini- | önek; kısa, küçük |
minimum | (rt) minimum tümör dozu |
mirtazapine | (f) mirtazapin; yeni kuşak bir antidepresan |
mis- | önek; yanlış, kötü, hatalı |
misadministration | (onk, rt) hatalı ilaç veya radyoterapi uygulama |
misonidazole | (f) mizonidazol |
mithracin (plicamycin) | (f, onk) mitrasin; bir akilleyici sitostatik |
mithramycin | (f, onk) mitramisin; bir alkilleyici sitostatik |
mitochondrium | mitokondriyum |
mitomycin C | (f, onk) mitomisin C; bir kemoterapötik ajan (alkilleyici sitostatik) |
mitosis | mitoz |
mitotic index | (onk) mitotik indeks |
mitoxantrone | (f, onk) mitoksantron; bir antibiyotik grubu sitostatik |
mitral atresia | mitral atrezi |
mitral incompetence | mitral yetersizliği |
mitral insufficiency | mitral yetersizliği |
mitral stenosis | mitral stenozu; mitral darlığı |
mitral valve replacement | mitral kapağı replasmanı |
mixed mesodermal tumor of ovary | (onk, pat) overin miks mezodermal tümörü |
mixed müllerian tumor of endometrium/ovary/salivary gland | (onk, pat) endometriyum/over/tükürük bezinin miks mülleriyan tümörü |
mixed tumors | birden fazla histoloji içeren tümörler |
MLL gene | MLL geni, lökomojenik translokasyon geni |
model | moderatör; ikiden fazla konuşmacının katıldığı bilimsel toplantıda konuşmaların düzenli bir şekilde gidişini sağlıyan toplantı yöneticisi |
modification | modifikasyon; değiştrim |
modulators, biologic | biyolojik modülatörler |
Mohs technique, micrographic surgery | (c) deri tümörlerinin tedavisinde kullanılan bir cerrahi teknik |
molar | azı dişi |
mold therapy | (rt) bir çeşit brakiterapi; kalıp üzerine radyoaktif madde konarak yapılan tedavi |
mole | molekül |
molecular biology | moleküler biyoloji |
molecular genetic | (g) moleküler genetik |
moniliasis, oral cavity radiotherapy | oral kavite ışınlaması sırasında görülen mantar infeksiyonu |
monitor unit | (rt) monitör ünitesi |
monitoring | monitörde izleme, gözleme |
mono- | önek; tek, bir |
monoamine oxidase inhibitors | (f) monoaminoksidaz inhibitörleri; bir antidepresan ilaç grubu |
monochromatic | tek renkli |
monoclonal antibodies | monklonal antikorlar; bir tür klona yönelik geliştirilen antikorlar |
monoclonal gammopaty | monoklonal gamopati; bir tür antikor klonunun çoğaldığı durum, hastalık |
monocytosis | monositoz; kanda monositlerin artışı |
MOPP chemotherapy | (f, onk) Hodgkin hastalığında kullanılan bir kombine kemoterapi rejimi |
MOPP-ABVD chemotherapy | (f, onk) Hodgkin hastalığında kullanılan bir kombine kemoterapi rejimi |
morbidity | morbidite, 1. Hasta bulunma hali, 2. Belirli bir toplum kesiminde bir hastalığın sıklık oranı |
morphea basal cell carcinoma | (onk, pat) bir bazal hücreli karsinom tipi |
morphine | (f) morfin, opoidlerin prototipi |
morpho- | önek; şekil, biçim |
morphology | morfoloji |
mortality | mortalite; ölüm oranı; belirli bir toplum kesiminde belirli bir zaman diliminde ölümlerin bütün popülasyona oranı, |
mortality rate | mortalite (ölüm) oranı; belirli bir hastalıktan ölenlerin tüm hastalığa yakalanmış olanlara oranı |
motor neurone disease | motor-nöron hastalığı, |
motor neurone weakness | (anat) ağız, |
mouth hygiene | ağız yıkama |
MRI, magnetik resonanse imagining | (r) manyetik rezonans görüntüleme işlemi |
mRNA, messenger ribonucleic acid | haberci RNA, mRNA |
MTX | (f, onk) bkz methotrexate |
mucin gland | (anat) müsin salgılayan bez |
mucinous carcinoma | (onk, pat) müsinöz karsinom |
mucinous invasive tumors, ovarian | (onk, pat) over kaynaklı invaziv müsinöz tümörler |
mucocele | (pat) mukosel |
mucoepidermoid carcinoma/cancer | (onk, pat) mukoepidermoid kanser |
mucopolysaccharides | mukopolisakkaridler |
mucosa | (anat) mukoza; bazı iç organların iç yüzünü kaplayan tabaka |
mucositis | (onk, rt) mukozit; mukozanın radyasyon, kemoterapi veya diğer ajanlarla hasara uğratılması sonucu gelişen yangısal reaksiyonu ve mukoza iltihabı |
mucous gland carcinomas/tumors | (onk, pat) müköz bez kanserleri/tümörleri |
mucous membrane | (rt) radyoterapi sonrası gelişen müköz membran reaksiyonu |
mucus | sümük, balgam gibi |
multi-, multus | önek; çok- |
multidrug resistance | (f, onk) birçok ilaca karşı direnç gelişimi |
multidrug resistance protein, MRP | multidrag direnç proteini; birden fazla ilaca gelişen direnç protein geni |
multifocal | çok odaklı |
multiform | çok şekilli, çok biçimli |
multigravida | mültigravid; iki veya daha fazla defa gebe olan kadın |
multileaf collimator | (rt) çok yapraklı kolimatör |
multimodal therapy | multimodal (birden fazla tedavi yöntemlerini içeren) tedavi |
multipara | mültipar; birden fazla doğum yapmış kadın |
multiple myeloma | (onk, pat) mültipl miyelom; bir plazma hücre kanseri, |
multiple nevoid basal cell carcinoma syndrome (Gorlin syndrome) | (onk, pat) mültipl nevoid bazal hücreli karsinom sendromu, |
multiple, multiplex | (onk) mültipl endokrin neoplazi sendromu; birden fazla endokrin tümörü içeren klinik tablo, |
mural | müral trombüs; genellikle kalp boşluklarından biri içinde duvara yapışık bir haldeki trombüs |
murmur | sufl; üfürüm |
Murphy Staging System for Childhood Non- Hodgkin Lymphoma | (onk) Çocukluk çağı Hodking dışı lenfoma için Murphy Evreleme Sistemi |
muscle | (anat) kas, adale, |
muscularis propria | muskülaris propiya; mukozanın altındaki tabaka |
musculoskeletal disorders | kas-iskelet sistemi hastalıkları |
musculoskeletal system | kas-iskelet sistemi |
Musculoskeletal Tumor Society Staging System | (onk) Kas iskelet Tümörleri Cemiyeti Evreleme Sistemi |
mustard gas | (f, onk) mustard gazı |
mustine | bkz nitrogen mustard |
mutagen | (g) mutajen; mutasyona yol açabilen kimyasal veya fiziksel etken |
mutagenesis | (g) genetik mutasyona yol açma olayı |
mutagenic | (g) mutajenik; genetik mutasyona yol açan |
mutamycin | bkz mitomycin C |
mutation | (g) mutasyon; gen değişimi |
myalgia | kas ağrısı |
myasthenia gravis | myastenia gravis; bir çizgili kas hastalığı |
myasthenic syndrome | miyastenik sendrom |
myc oncogene | myc onkojeni |
mycetes | son ek; mantar |
mycobacterial infections | mikobakteriyal infeksiyonlar |
mycobacterium smegmatis | penis tümörü etyolojisinde rol oynayan bir tür mikroorganizma |
mycosis | (onk, pat) cildin T-hücreli lenfoması |
mycotic aneurysm | mikotik anevrizma |
myelitis | (onk, rt) miyelit; medulla spinalisin hasarı veya iltihabı, |
myelitis, radiation-induced | (rt) radyasyon sonucu gelien omurilik hasarı |
myeloblastic leukemia | (onk) miyeloblastik lösemi |
myelocytic leukemia | (onk) miyelositik lösemi |
myelodysplastic syndromes | myelodisplastik sendromlar |
myelofibrosis | Myelofibroz |
myelography | (r) miyelografi |
myeloid | miyeloid, |
myeloid leukaemia | (onk) miyeloid lösemi |
myeloma kidney | mültipl myelom hastalığının böbreği tutması |
myeloma, multiple | (onk) mültipl myeloma, |
myelomonocytic leukemia | (onk) miyelomonositik lösemi |
myelopathy, radiation-induced | (rt) radyasyon sonucu olan omurilik hasarı |
myelophthisic anemia | miyelofitizik anemi; kanserin kemik iliğini tutması nedeniyle gelişen anemi |
myeloproliferative disorders | miyeloproliferatif hastalıklar |
myelosuppression | miyelosüpresyon; kemik iliğinin çalışmasının engellenmesi |
myelotomy | (c) miyelotomi; bir çeşit omurilik operasyonu |
myleran | bkz busulphan |
mylohyoid muscles | (anat) milohiyoid kasları |
myo- | önek; adele, kas |
myoblastoma | (onk, pat) miyoblastom; dil, larinks ve mesanede görülen yumuşak dokunun granüler hücre tümörü |
myocardial disorders | miyokard hastalıkları |
myocardial infarction | miyokard infarktüsü |
myocardial ischemia | miyokardiyal işkemi |
myocardial tumors | miyokard tümörleri |
myocarditis | miyokard iltihabı |
myocardium | (anat) kalp kası |
myocutaneous flaps | miyokütanöz flepler |
myocyte | Miyosit |
myoepithelioma of salivary gland | (onk, pat) tükürük bezinin myoepitelyoması |
myofibril | miyofibril; kas lifi |
myofibroma | (onk, pat) miyofibrom |
myofibrosis | Miyofibrozit |
myoma | (onk) miyom, bir çeşit düz kas tümörü |
myometrial invasion of endometrial carcinoma | (onk, pat) endometriyal karsinomun miyometriyum invazyonu |
myometrium | (anat) miyometriyum; uterusun kas tabakası |
myopathy | miyopati; bir çeşit kas hastalığı |
myopia | miyop; uzağı iyi göremeyen kimse |
myosin | miyozin; kas dokusu içinde bulunan ve aktin ile etkileşerek kasın kasılma ve gevşemesini sağlayan protein parçacığı |
myositis ossificans | (pat) miyozitis ossifikan |
myotonia | miyotoni; kasların kasılmış hali |
myxosarcoma, of soft tissue | (onk, pat) yumuşak dokunun miksosarkomu |